Ռաֆայել Իսրայելյան

(1908-1973)

Ռաֆայեւ Սարգսի  Իսրայելյանը ծնվել է 1908թ. սեպտեմբերի 4-ին Թիֆլիսում: Սովորել է Վրաստանի գեղարվեստի ակադեմիայում (1926—28): 1936-ից աշխատել է Երևանի նախագծային հիմնարկներում (1959-ից՝ Հայարդնախագիծ ինստտիտուտում): 1941—63-ին դասավանդել է Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում: Իսրայելյանի նախագծերով իրականացվել են 150-ից ավելի բնակելի, հասարակական, արտադրական և այլ բնույթի կառույցներ ու համալիրներ, հուշարձաններ: Հիմնական գործերն են՝ «Արարատ» տրեստի գինու գործարանի պահեստարանները (1938, Գ. Քոչարի հետ, և 1945—63), «Հայ ժողովուրդը Հայրենական մեծ պատերազմում» թանգարանը («Հաղթանակ» այգում, 1951), «Արագիլ» Ռեստորանը (1957) Երևանում, Սարդարապատի ճակատամարտի հուշահամալիրը (1968, քանդակագործներ՝ Ա. Հարությունյան, Ս. Մանասյան, Ա. Շահինյան) և թանգարանի շենքը (1977) Հոկտեմբերյանում, ջրանցույց Հրագդան գետի վրա (1950, ինժեներ՝ Գ. Եդոյանի հետ), Կիրովի անվան գործարանի պրոֆիլակտորիումը (1964, ճարտարապետ Ս. Պետրոսյանի հետ) Արզականի մոտ, «Չարենցի կամարը» (1957) Գառնիի ճանապարհին, դեպի պատմական հուշարձանները տանող ուղենշան-կոթողներ՝ «Զվարթնոց» (1957, քանդակագործ՝ Ե. Քոչար), «Գեղարդ» (1958, քանդակագործ՝ Ա. Հարությունյան), Երևանի հյուսիսային և հարավային մուտքերը (1964—66, քանդակագործ՝ Ա. Հարությունյան), հուշաղբյուրներ (1942—55, Փարաքարամ, Բուրաստանում, Կաթնաղբյուրում, Կարբիում, Սիսիանում, Ստեփանավանում և այլուր): Հեղինակ է բազմաթիվ էսքիզավորված   մտահղացումների,   կիրառական արվեստի գործերի և գրքերի ձևավորման: Նորովի է իմաստավորել Հայաստանի քարակոփ կառույցների տեկտոնիկան, ստեղծագործաբար կիրառելով ազգային ճարտարապետության մնայուն սկզբունքները,  դրանք  մարմնավորելով ըստ ֆունկցիոնալ, գաղաւիարական և շինարարական նոր պահանջների:

Նրա գործերին հատուկ են կոմպոզիցիոն բազմազանություն, ձևերի և մանրամասների գեղարվեստական հարստություն ու բարձր ճաշակ, նորարարական շունչ, վառ անհատականություն: Արժանացել է ՍՍՀՄ պետական մրցանակի: