Հին քարի դար (պալեոլիթ)
Մարդկության պատմության հնագույն շրջանը մենք անվանում ենք քարի դար, որովհետև աշխատանքային գործիքները պատրաստվում էին քարից։ Անշուշտ, գործիքները պատրաստվել են նաև փայտից և ոսկորից, սակայն դրանք ժամանակի ընթացքում ոչնչացել են և չեն պահպանվել։ Քարի դարի վաղ շրջանը, որը հաշվվում է հարյուր հազարավոր տարիներ, կոչվում է հին քարի դար կամ հնաքար (պալեոլիթ)։ Այն ավարտվում է մեզանից շուրջ 14 հազար տարի առաջ։ Հայկական լեռնաշխարհը հնագիտորեն լավ ուսումնասիրված չէ։ Այսուհանդերձ նրա տարբեր մասերում հայտնաբերվել են մարդու աշխատանքային գործունեության բազմաթիվ հետքեր, մասնավորապես նրա կողմից պատրաստված քարե գործիքներ վանակատից (օբսիդիան, սատանի եղունգ), որձաքարից (բազալտ), կայծքարից և այլ քարատեսակներից։ Հայաստանում հատկապես նշանավոր են Արագածի փեշերին բարձրացող Արտին լեռան վրա և Արզնիում գտնված հնավայրերը, որտեղ հայտնաբերվել են մեծ քանակությամբ աշխատանքային գործիքներ։ Արտին լեռան կայաններից և Արցախի Ազոխի քարայրի ստորին շերտում հայտնաբերված նախամարդու գործունեության մնացորդներն ունեն շուրջ 700 հազար տարվա վաղեմություն։
Հինքարեդարյան մարդը պատսպարվում էր քարայրերում։ Մարդիկ ապրում էին խմբերով (hոտերով) կոլեկտիվ ուժերով ապահովելով իրենց անվտանգությունը գիշատիչ կենդանիներից և հեշտացնելով սննդի հայթայթումը։ Մարդկային խմբերը սկզբում զբաղվում էին հավաքչությամբ, մանր կենդանիների և թռչունների որսով։ Հիմնական աշխատանքային գործիքը եռանկյունաձև կոպիտ ձեռքի հատիչն էր։ ժամանակի ընթացքում սկսեցին պատրաստել բազմատեսակ գործիքներ և զենքեր ոչ միայն քարից, այլև ոսկորից և փայտից։ Դրանով արդեն հնարավոր էր կտրել, ծակել, բերել, տաշել, շաղափել և այլն։
Հնաքարի մարդիկ սկսեցին որսալ խոշոր կենդանիներ՝ արջ, եղջերու, ցուլ, վայրի ձի և այլն, ինչպես նաև զբաղվել ձկնորսությամբ։ Հնաքարի մարդը դեռ չէր տիրապետում կրակին, սակայն հաջողությամբ օգտագործում էր այն՝ ստանալով համեղ սնունդ և պաշտպանվելով ցրտից ու գազաններից նրա միջոցով։
Շուրջ 40 հազար տարի առաջ նախնադարյան մարդը նմանվեց ժամանակակից մարդուն, որին գիտնականները անվանում են homo sapiens, այսինքն բանական մարդ։
Հայաստանի լուսանկարներ
Տուրիզմ և երթուղիներ
Երգեր
