Այսօր աշխարհի շատ երկրների մեծ մասում տեղի բնիկ, մեծամասնություն կազմող ժողովրդից զատ ապրում են տարբեր ժամանակ և տարբեր պատճառներով իրենց հայրենիքից արտագաղթած այլազգիներ՝ ազգային փոքրամասնություններ։ Լինելով տվյալ պետության քաղաքացիներ՝ նրանք դրա հետ մեկտեղ որոշակիորեն տարբերվում են բնիկ ժողովրդից իրենց բնորոշ մշակութային, լեզվական, կրոնական և այլ առանձնահատկություններով (օրինակ՝ արաբները և թուրքերը Գերմանիայում և Ֆրանսիայում, իտալացիները և հույները ԱՄՆ-ում և այլն)։
Մարդկանց զանգվածային արտագաղթը հայրենիքից պայմանավորված է լինում հիմնականում տնտեսական (գործազրկություն, ցածր կենսամակարդակ և այլն) գործոններով։ Բացի այդ մարդիկ հեռանում են իրենց հայրենիքից նաև այնտեղ տեղի ունեցող պատերազմների, հեղափոխությունների, քաղաքական ու կրոնական հալածանքների և այլ պատճառներով։ Այդ նույն գործոններով էր հիմնականում պայմանավորված նաև, ինչպես արդեն նշվել է, հայ գաղթաշխարհի առաջացումը։
Մարդկային պատմությանը հայտնի է, սակայն, հայրենիքից զանգվածային արտագաղթի ևս մեկ տեսակ, որը պայմանավորված է լինում զուտ ազգային գործոնով։ Նման արտագաղթերը բնորոշ են պետականությունը կորցրած ժողովուրդներին, երբ նրանք ամբողջովին կամ նրա հիմնական հատվածը բռնագաղթվում է հայրենիքից օտար իշխանությունների կողմից։ XX դ. սկզբին պատմական դեպքերի նմանօրինակ ընթացքը հանգեցրեց հայկական սփյուռքի առաջացմանը: