Իշխանության մարմինների ստեղծումը
Հայաստանում հռչակված խորհրդային իշխանությունը գործում էր հեղափոխական կոմիտեների (Հեղկոմ) միջոցով։ Հեղկոմները իշխանության ժամանակավոր, նշանակովի մարմիններ էին և պահպանվեցին մինչև, խորհուրդների ընտրությունների անցկացումը։
Հայաստանի Ռազմհեղկոմը, դեկտեմբերի սկզբներին ժամանելով Երևան, ամբողջ իշխանությունը վերցրեց իր ձեռքը։ Նրա նախագահն էր հայտնի բոլշևիկ Սարգիս Կասյանը։
Հեղկոմներ ստեղծվեցին ամբողջ երկրում։ Դրանք օրենսդիր և գործադիր մարմիններ էին, որոնք ընդունում էին նաև օրենքի ուժ ունեցող դեկրետներ։ Իրականում խորհրդային իշխանության քաղաքականությունը մշակվում էր կոմունիստական կուսակցության կողմից, որը և կառավարում էր երկիրը։
Վերացվեց հին պետական համակարգը և ստեղծվեց նորը, կազմավորվեցին գավառային (թվով 9) և շրջանային (ավելի բան 30), ինչպես նաև գյուղական հեղկոմներ։ Հայաստանի Հեղկոմի առաջին դեկրետը վերաբերում էր Արտակարգ հանձնաժողովի (Չեկա՝ Չրեզվիչայնայա կոմիսիա) ստեղծմանը, մի մարմին, որը կոմունիստական կուսակցության ձեռքին գործիք ծառայեց իր իշխանությունն ամրապնդելու և, այսպես կոչված, հակահեղափոխության դեմ պայքարելու համար։ Հին դատական համակարգին փոխարինելու եկան «ժողովրդական դատարանները» և «հեղափոխական տրիբունալը»։ Վերացվեցին Հայաստանի Հանրապետությունում գործող օրենքները, որոնց փոխարինեց Խորհրդային Ռուսաստանի օրենսդրությունը։
Հեղկոմները գոյատևեցին շուրջ մեկ տարի, որից հետո նրանց փոխարինեցին ընտրովի խորհուրդները։ Խորհրդային իշխանությունը չուներ սոցիալական լայն հենարան և իր ամրապնդման համար այլախոհների նկատմամբ դիմեց բռնության։ Հայաստանում կրկնվում էր Խորհրդային Ռուսաստանի փորձը։ Առաջին զանգվածային բռնությունները տեղի ունեցան նոր իշխանության հաստատումից անմիջապես հետո։ Դրանք կիրառվեցին Դաշնակցություն կուսակցության, պառլամենտի ու նախկին կառավարության անդամների և բանակի սպայության նկատմամբ։ Ծառայությունից ազատվեց և Հայաստանից հեռացվեց բանակի հրամանատար Դրոն։
ՀԿ(բ)Կ Կենտկոմում և Հայաստանի Ռազմհեղկոմում տարբեր վերաբերմունք դրսևորվեց Դաշնակցություն կուսակցության և ընդհանրապես հայ մտավորականության նկատմամբ։ Ղեկավար գործիչների մի մասը (Ա. Մռավյան, Ս. Կասյան) կողմնակից էր մեղմ վերաբերմունքի, իսկ մյուսը պաշտպանում էր կոշտ քաղաքականությունը։ Վերջինների մեջ աչքի էին ընկնում զինվորական գործերի ժողկոմ Ավիս Նուրիջանյանը և Ռուսաստանից գործուղված չեկիստ Գևորգ Աթարբեկյանը։ Հիշյալ տարաձայնությունները, սակայն, չխանգարեցին, որ Հայաստանում ևս գործադրվեն բռնություններ։ 1920թ. դեկտեմբերին և 1921թ. հունվարին Հայաստանի բանակի շուրջ 1400 սպաներ ժամանակավորապես արտաքսվեցին երկրից կամ արգելափակվեցին։
Բռնություններն ավելի լայն ծավալ ընդունեցին ռազմական կոմունիզմի քաղաքականությունը կիրառելիս։ Ռազմական կոմունիզմը տնտեսական միջոցառումների համակարգ էր, որը բացառում էր քաղաքի և գյուղի միջև ապրանքափոխանակության կազմակերպումը և շուկայական հարաբերությունները։ Ռազմական կոմունիզմի համակարգում կենտրոնականը պարենմասնատրումն էր՝ հացի և այլ մթերքների բռնագրավումը։ Իրականում՝ պարենմասնատրումը վերածվեց ժողովրդի, առաջին հերթին՝ գյուղացիության կողոպուտի։ Այն իր նպատակին չհասավ, չբավարարվեցին ո՛չ բանակի, ո՛չ էլ քաղաքի կարիքները։ Գյուղացու չնչին ունեցվածքի բռնագրավումը նպաստեց միայն սովի և դժգոհության տարածմանը երկրում։ Դժգոհություններն ավելի խորացան, երբ 1921 թ. փետրվարին կատարվեցին նոր ձերբակալություններ ու գնդակահարություններ։ Բողոքը և դժգոհությունները սաստկանում էին՝ լցնելով ժողովրդի համբերության բաժակը։ Երկիրը գտնվում էր ապստամբության և քաղաքացիական պատերազմի նախօրյակին։
Հայաստանի լուսանկարներ
Տուրիզմ և երթուղիներ
Երգեր
