Աստրախանի հայկական գաղութը
Այստեղ հայկական գաղթօջախը ձևավորվում է 17-րդ դ. առաջին կեսին։ Հայերի առևտրական գործունեությունը մեծ թափ է ստանում 18-րդ դարում։ Մետաքսի ներմուծումը մնում էր որպես հումքի պահանջարկի բավարարման հիմնական միջոց։ Տնտեսության այդ ճյուղում գլխավոր դեր էին կատարում հայերը։ 18-րդ դ. վերջին Պարսկաստանից Աստրախանի վրայով ներմուծվող մետաքսի 70-80 տոկոսը գտնվում էր հայերի ձեռքին։
Այդ նույն ժամանակ հիմնվում է հայկական դատարանը կամ ռաթհաուզը։ Դա հայերի ներքին ինքնավարության մարմինն էր։ Դատավարությունը կատարվում էր ազգային իրավական նորմերի համաձայն։ Հայկական դատարանին անհրաժեշտ էր ունենալ դատաստանագիրք։ Տեղի հայ մտավորականները 1765թ. ստեղծեցին «Աստրախանի հայոց դատաստանագիրքը»։ Այն կազմված էր Մխիթար Գոշի (13-րդ դար) դատաստանագրքի, հայկական սովորութային իրավունքի հիման վրա՝ ռուսական օրենքների հաշվառումով։ Այդ դատաստանագիրքը գործածվում էր ինչպես Աստրախանում, այնպես էլ Ղզլարի, Մոզդոկի, Նոր Նախիջևանի հայկական գաղութներում։
1840թ. դադարեցվեց հայկական դատարանի գործունեությունը, իսկ 1870թ. բարեփոխումների ժամանակ լիովին վերացվեց համայնքի ինքնավարությունը։ Սակայն դրանից հետո հիմնվեցին ազգային բարեգործական հաստատություններ, որոնք ապահովում էին հայ համայնքի ինքնավար գոյությունը։
Աստրախանի հայ համայնքն ուներ իր ուրույն մշակութային կյանքը։
1810թ. վաճառական Նիկողայոս Աղաբաբյանը բացեց իր անունը կրող դպրոց, որը գործեց ավելի քան հարյուր տարի։ Այստեղ 1816 թվականին հրատարակվեց ռուսահայ առաջին պարբերականը՝ «Արևելյան ծանուցմունք» շաբաթաթերթը։ 20-րդ դարի սկզբներին հրատարակվում էին մի քանի թերթեր։
Հայաստանի լուսանկարներ
Տուրիզմ և երթուղիներ
Երգեր
